Wat gebeurt er in je lichaam bij een hartstilstand?

Een hartstilstand is één van de meest levensbedreigende medische noodsituaties die een mens kan overkomen. Het gebeurt vaak plotseling, zonder waarschuwing, en elke seconde telt. Maar wat gebeurt er nu precies in het lichaam als het hart stopt met kloppen of niet meer gecoördineerd samentrekt zodat het bloed niet meer wordt rondgepompt? En waarom is een snelle inzet van een AED (Automatische Externe Defibrillator) zo belangrijk? 

Motor van het lichaam

Elk mens heeft gemiddeld 5 liter bloed, wat betekent dat je volledige bloedvolume elke dag ruim 1400 keer wordt rondgepompt. Met elke hartslag wordt zuurstofrijk bloed naar de organen en weefsels gestuurd. Zonder deze constante toevoer van zuurstof en voedingsstoffen kunnen de cellen in ons lichaam niet functioneren. Vooral de hersenen zijn extreem gevoelig: zij kunnen slechts enkele minuten zonder zuurstof voordat er blijvende schade optreedt.   

Wat gebeurt er bij een hartstilstand?

Bij een hartstilstand houdt het hart op met het effectief rondpompen van bloed. Dit kan op twee manieren gebeuren:  

• Ventrikelfibrilleren: de hartkamers trillen chaotisch en ongecontroleerd, waardoor er geen pompende werking meer is.  
• Asystolie: het hart stopt met pompen, waardoor er geen elektrische activiteit meer is.

In beide gevallen komt de bloedcirculatie vrijwel direct stil te liggen. Binnen 10 seconden verliest iemand het bewustzijn omdat de hersenen geen zuurstof meer krijgen. De ademhaling stokt, de huid kan blauw verkleuren en zonder snelle hulp is de kans op overlijden zeer groot.  

Effecten op de organen

Een hartstilstand heeft ook effect op andere organen. Na vier tot zes minuten zonder doorbloeding beginnen hersencellen af te sterven. Dit kan leiden tot blijvende hersenschade, zelfs als iemand later succesvol wordt gereanimeerd. Ook andere organen, zoals nieren, lever en spieren, raken na enige tijd beschadigd. En wat het hart zelf betreft: hoe langer de stilstand duurt, hoe kleiner de kans dat de hartspier nog te herstellen is.  

Cijfers in Nederland

Een hartstilstand komt in Nederland vaak voor. De cijfers liegen er niet om: 

• Volgens HartslagNu krijgen 40 mensen in Nederland per dag een hartstilstand buiten het ziekenhuis. 
• Van de slachtoffers die direct door omstanders worden gereanimeerd en waarbij een AED wordt ingezet, overleeft tegenwoordig zo’n 23%. Dat is aanzienlijk hoger dan in landen waar minder AED’s aanwezig zijn.  
• Zonder snelle reanimatie en defibrillatie is de overlevingskans vaak minder dan 10%.  

Het belang van reanimatie

Wanneer het hart stopt met kloppen of niet meer gecoördineerd samentrekt zodat het bloed niet meer wordt rondgepompt, begint de teller direct te lopen. Iedere minuut dat er geen hulp wordt verleend, daalt de overlevingskans met 7 tot 10 procent. Reanimatie door hartmassage en beademing zorgt ervoor dat het bloed in ieder geval nog enigszins rond gepompt wordt. Dit houdt de hersenen en organen tijdelijk in leven, totdat het hart weer op gang kan worden gebracht. Maar reanimatie alleen is meestal niet genoeg. Bij ventrikelfibrilleren, de meest voorkomende oorzaak van een plotselinge hartstilstand, kan alleen een elektrische schok het chaotische ritme stoppen en de normale hartslag herstellen.  

De cruciale rol van de AED

Een Automatische Externe Defibrillator (AED) is een draagbaar apparaat dat precies dit doet: het geeft een gecontroleerde elektrische schok aan het hart. Hierdoor wordt de verstoorde elektrische activiteit als het ware ‘gereset’, waardoor het hart weer een normaal ritme kan oppakken.  

Een AED is gebruiksvriendelijk en kan door vrijwel iedereen worden bediend. Zodra het apparaat wordt aangezet, geeft het duidelijke gesproken instructies. Het analyseert automatisch het hartritme en bepaalt of een schok nodig is.  

Urgentie: tijd is leven

De urgentie van een AED kan niet genoeg benadrukt worden. De overlevingskans kan oplopen tot 70% als er binnen 2 tot 3 minuten een schok wordt toegediend. Als dit pas na 10 minuten gebeurt, is de kans vrijwel nul. In Nederland hangen inmiddels meer dan 25.000 AED’s in de openbare ruimte, maar deze moeten ook toegankelijk en vindbaar zijn. Ook speelt het netwerk van burgerhulpverleners van HartslagNu een cruciale rol: via een app of sms worden zij bij een hartstilstand direct opgeroepen en vaak sneller ingezet dan een ambulance.  

Offerte op maat

Mis jij in jouw omgeving de aanwezigheid van een AED en zou je hier graag verandering in zien? Vraag dan een persoonlijk advies of een offerte op maat aan, zodat wij je kunnen adviseren welk AED-model het beste bij jouw situatie past.